مدتی پس از عرضه سهام صندوق دارا یکم، صحبت از دومین صندوق سرمایه‌گذاری دولتی با نام «دارا دوم» به میان آمد و با توجه به اعلام دولت از محتوای سهام این صندوق که تشکیل شده از نمادهای پالایشی است، برای مدتی کوتاه سهام نفت و پالایشی رونق خوبی در بازار بورس یافتند.

طبق صحبت‌های اولیه قرار بود که سهام آن در اواخر تیر ماه ۱۳۹۹ عرضه شود؛ اما پس از مدتی جدال ناشران سهام با دولت آغاز شد و خبرهای متعددی در رابطه با عدم عرضه این سهام دولتی نیز پخش شد. موج خبرها تاثیر خود را برای بار دوم روی سهام شرکت های نفتی و پالایشی در بازار بورس گذاشت، ولی اینبار تاثیر منفی بود.
طی حدودا دو ماه که خبرهای صندوق دارا دوم مکررا پخش و تکذیب یا تایید می‌شد، بازار بورس نوسان بالایی را بر روی نمادهای مربوط به این صندوق تجربه کرد تا سرانجام خبر عرضه صندوق دارا دوم در ۲۱ مرداد ۱۳۹۹ به صورت رسمی اعلام شد.

اما صندوق دارا دوم چیست؟ از چه سهامی تشکیل شده است؟ به چه صورت عرضه می‌شود و آیا برای تهیه آن نیاز به کد بورسی داریم؟ حداقل و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای تهیه این سهام چقدر است؟ چه کسانی می‌توانند آن را تهیه کنند؟ و در آخر چطور می‌توانیم آن را بفرشیم؟

در ادامه به توضیح کامل صندوق دارا دوم و پاسخ به سوالات بالا می‌پردازیم.

صندوق دارا دوم چیست؟

صندوق دارا دوم از نوع «صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF دولتی» است. ETF مخفف عبارت ” EXCHANGE TRADED FUND” است که به معنای قابل معامله بودن دارایی‌های صندوق است. ساختار این صندوق مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است و در مجموع سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشترک، مناسب کسانی است که دانش بورسی چندانی ندارند و البته از قابلیت ریسک‌پذیری کمتری برخوردار هستند.
اما مزیت صندوق‌های ETF نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، قابلیت نقدشوندگی بالاتر آن‌ها است. در واقع دارایی این صندوق‌ها مانند دیگر سهم‌ها در ساعات بازار بورس قابل معامله هستند.

صندوق دارا دوم از چه سهامی تشکیل شده است؟

همانطور که در ابتدای مقاله ذکر شد، سهام صندوق دارا دوم مربوط به صنعت نفت و پالایشی است و به طور دقیق نمادهای شبریز، شپنا، شتران و شبندر دارایی صندوق مذکور را تشکیل می‌‎دهند.
طبق اعلام قبلی دولت، سه صندوق سرمایه‌گذاری ETF با نام‌های: دارا یک، دارا دوم و دارا سوم عرضه می‌شوند که محتوای صندوق اول مربوط به حوزه «واسطه‌گری مالی» بود و عرضه آن مدتی پیش به اتمام رسید. نمادهای صندوق دارایکم: وتجارت، وبصادر، وبملت، البرز و اتکام بود که هم‌اکنون در بازار بورس قابل معامله هستند.

محتوای صندوق دارا سوم نیز مربوط به گروه خودروسازی و صنایع فلزی است و از نمادهای: فولاد، فملی، خودرو و خساپا تشکیل خواهد شد. زمان دقیقی برای عرضه صندوق دارا سوم اعلام نشده است.

صندوق دارا دوم به چه صورت عرضه می‌شود؟

پذیره‌نویسی صندوق دارا دوم از دو طریق انجام می‌شود: بانک و کارگزاری‌های بورسی؛ البته ممکن است امکان خرید آن (مانند دارا یکم) از طریق تعدادی اپلیکیشن نیز فراهم شود که در این صورت لیست اپلیکیشن‌ها اعلام خواهد شد.
هر شخص می‌تواند با کارت ملی خود به یکی از بانک‌هایی که از طرف سازمان بورس اعلام می‌شود مراجعه کند و صندوق مربوطه را تهیه نماید. همچنین افرادی که دارای کد بورسی هستند، می‌توانند از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری خود، اقدام به خرید کنند.
دقت نمایید که نداشتن کد بورسی محدودیتی برای تهیه صندوق دارا دوم ایجاد نمی‌کند و هر کد ملی می‌تواند این صندوق را خریداری کند. اگرچه برای فروش آن نیاز به دریافت کد بورسی است، ولی زمان خرید این موضوع ضرورتی ندارد.
مزیت خرید از طریق سایت کارگزاری، عدم نیاز به مراجعه حضوری، صرفه‌جویی در وقت و در کل سهولت تهیه آن است.

حداقل و حداکثر مبلغ مورد نیاز برای تهیه این سهام چقدر می‌باشد؟

برای صندوق دارا یکم ۲۰۰ سهم ۱۰.۰۰۰ تومانی عرضه شد که هر شخصی می‌توانست یک سهم تا ۲۰۰ سهم خریداری کند. هنوز مقدار حداقل، حداکثر و مبلغ هر سهم دارا دوم به صورت قطعی از جانب سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام نشده است، ولی قطعا این تعداد نامحدود نبوده و تا چند روز آینده جزئیات خرید صندوق مشخص خواهد شد.
توجه کنید زمانی که در صندوق دارا یکم، حداکثر ۲۰۰سهم اعلام شد، منظور این بود که ۲۰۰سهم به هر کد ملی تعلق می‌گیرد. شخص می‌توانست ۱۰۰سهم را از طریق بانک، ۵۰سهم را از طریق سایت کارگزاری و ۵۰ سهم مابقی را از طریق اپلیکیشن تهیه کند و در کل محدودیتی در این زمینه وجود نداشت؛ اما امکان اینکه شخص ۲۰۰سهم را از طریق سایت کارگزاری تهیه کند و ۲۰۰ سهم دیگر از طریق بانک فراهم نبود؛ چراکه معیار تعلق سهم، کد ملی بود.

چه کسانی می‌توانند صندوق دارا دوم را تهیه کنند؟

دارایی صندوق‌های دارا یکم، دوم و سوم تنها به افراد حقیقی تعلق می‌گیرد و افراد حقوقی حق خرید سهام مذکور را ندارند.
همانطور که افراد حقیقی کد بورسی دارند و به عنوان سهامدار در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند، افراد حقوقی نیز شرایط حضور در بازار بورس و خرید و فروش سهام را دارند. در سایت tsetmc.com با جستجوی نام هر نماد، اطلاعات مربوط به آن نماد نمایش می‌یابد و یکی از این اطلاعات میزان سهامداران حقیقی و حقوقی سهم مربوطه است.
اما از آنجایی‌که صندوق دارا دوم با تخفیفی ویژه از جانب دولت و با هدف کمک به اقتصاد کشور و حضور یافتن خانواده‌ها با درآمد کمتر در این سرمایه‌گذاری عرضه می‌شود، لذا محدودیت‌هایی مانند حداکثر تعداد و امکان خرید، تنها برای افراد حقیقی در آن اعمال شده است.

چطور می‌توانیم سهام صندوق دارا دوم را بفرشیم؟

همانطور که در صندوق دارا یکم امکان فروش دارایی تا مدتی فراهم نبود، دارا دوم هم برای مدتی پس از پذیره نویسی متوقف می‌گردد. در این زمان اقداماتی صورت خواهد گرفت که در ادامه به اختصار به توضیح آن می‌پردازیم.
ابتدا پس از توقف پذیره نویسی صندوق دارا دوم، عملیات تخصیص آن صورت می‌گیرد؛ با توجه به اینکه تعداد سهامداران صندوق‌های مذکور بسیار بالا است و تقسیم‌بندی با توجه به ارزش سهام هر نماد به صورت مساوی بین افراد مختلف باید انجام شود؛ لذا این عملیات مدتی زمان‌بر خواهد بود.
پس از تخصیص سهام، معاملات بر اساس ارزش روز سهم آغاز می‌شود، اما احتمالا بسیاری از افراد امکان فروش آن را ندارند؛ این مورد به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد:
اول اینکه برای فروش سهام صندوق دارا دوم، داشتن کد بورسی الزامی است. اگر فردی کد بورسی ندارد و این صندوق را از طریق بانک خریداری کرده است، ابتدا باید کد بورسی دریافت کند، پس از دریافت کد معاملاتی، سهام مربوطه را به کارگزاری انتخاب شده انتقال دهد و در نهایت می‌تواند آن را بفروشد 

اگر شخصی کد بورسی دارد، ولی سهام را از طریق بانک و یا اپلیکیشن خریداری کند، حتما باید وارد سامانه معاملاتی کارگزاری مربوطه شده و با انتخاب گزینه «تغییر کارگزار ناظر»، سهام خود را از بانک به کارگزاری انتقال دهد؛ پس از گذشت یک روز امکان فروش برای وی فراهم می‌شود.
اگر شخص دارایی صندوق را از چند راه مختلف خریداری کند، تمام دارایی تنها از طریق اولین فروشنده قابل دسترسی است؛ بنابراین اگر ابتدا از طریق کارگزاری خرید را انجام دهد، زمان فروش هم به راحتی می‌تواند کلیه دارایی را معامله کند.
اما اگر ابتدا از طریق بانک و اپلیکشن خرید انجام شده باشد، فرد باید مانند حالت قبل در سامانه معاملاتی کارگزاری خود گزینه «تغییر کارگزار ناظر» را انتخاب کند تا کلیه دارایی به پرتفوی او در کارگزاری افزوده شده و قابل معامله شوند.
البته کل این فرآیندها در زمان انجام، پیچیدگی خاصی ندارد و تقریبا تمام روال به صورت آنلاین اتفاق می‌افتد. ثبت‌نام در سامانه سجام و سایت کارگزاری، تغییر کارگزار ناظر و انتقال سهام، همگی آنلاین بوده و تنها بخش احراز هویت (برای افرادی که کد بورسی ندارند) باید به صورت حضوری و با مراجعه به یکی از مراکز احراز هویت صورت گیرد.

سخن آخر

صندوق‌های واسطه‌گری مالی دارا دوم، همانطور که از نام آن پیداست در گروه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار دارد. دارایی صندوق‌ها تشکیل شده از سهام شرکت‌های مختلفی است و اگرچه سهامدار از این موضوع مطلع است، اما نمی‌تواند مدیریتی بر مقدار هر سهم در صندوق خود داشته باشد. همین موضوع گاهی افراد را برای تهیه صندوق مردد می‌کند و شخص نمی‌تواند از میزان نقدشوندگی دارایی خود مطمئن باشد.
اما در رابطه با صندوق دارا دوم موضوع متفاوت است و این صندوق اتفاقا قابلیت نقدشوندگی بسیار خوبی دارد. سهولت در خرید و سادگی و سرعت در فروش، معافیت مالیاتی معاملات واحدها و تخفیف ویژه‌ای که دولت در تهیه صندوق درنظر گرفته است، همگی موجب محبوبیت بیشتر آن می‌گردد.