موفقیت در هر رشته‌ای نیازمند داشتن دانش فنی مناسب و تجربه کافی در آن زمینه است. زمانی که برای اولین بار وارد مکانی جدید می‌شوید برای اینکه شناخت بهتری نسبت به آن محل پیدا کنید بهتر است که نقشه آنجا را نیز به همراه داشته باشید، در این صورت سریع تر به موقعیت های مکانی و محل های مورد نظر دست رسی پیدا خواهید کرد؛ به همین خاطر بهتر است با بالا بردن شناخت خود به همراه ابزارهای کمکی که منجر به بالا رفتن تجربه نیز می‌شود، احتمال موفقیت خود را در زمینه‌های فعالیتی مورد نظر بالا برد.
بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای موفقیت در این بازار با شناخت ارکان و نهادهای مرتبط با آن و اجزای مختلف که برای ما حکم همان نقشه راه را دارد موجب بالا بردن احتمال موفقیت خود در این حوزه می‌شویم.
 
فلسفه پیدایش بورس:
جرقه پیدایش بورس برای اولین بار در قرن 15 میلادی رقم خورد و رفته رفته  بورس به عنوان بازاری برای تبادل کالاها و داد و ستد میان افراد در سرتاسر دنیا شناخته شد. تجارت در بین مردم از دیرباز با وجه خوبی همراه بوده، اما به دلیل سرمایه زیاد و خطراتی که این کار به همراه داشت داشت عموم مردم نمی‌توانستند از مزایای آن بهره‌مند شوند. در نیمه های قرن 16 میلادی با تاسیس اولین شرکت سهامی این امکان برای عموم مردم فرآهم شد تا با مشارکت خود امکان کسب سود و کاهش میزان ریسک احتمالی ناشی از تجارت را تجربه کنند. از این رو رفته رفته با گسترش شرکت های سهامی و فراگیر شدن بورس، این بازار به عنوان بازاری که امکان کاهش ریسک سرمایه گذاری، کسب بازدهی و تامین مالی برای شرکت های پذیرفته شده در آن را فراهم می‌کند شناخته شد.
 
مزایای سرمایه گذاری در بورس:
 
1) کسب بازدهی: یادگیری اصولی بازار سرمایه این امکان را فراهم میکند تا از دو طریق بازدهی کسب کنیم.

بازده نقدی: سود تقسیمی(DPS) که در مجامع عمومی عادی سالیانه به تصویب می‌رسد.
بازده سرمایه‌ای: خرید و فروش اصولی همراه با دانش کافی امکان کسب سود که ناشی از افزایش قیمت سهام هست را به همراه دارد. 

2) امنیت سرمایه و شفافیت در سرمایه گذاری: سرمایه گذاری در بازارهای مختلف همواره با چالش هایی همراه بوده، بازار سرمایه به عنوان بستری امن برای این منظور به دلیل داشتن نهاد ناظر(شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار) امکان سرمایه گذاری مطمئن همراه با الزام شرکت‌ها در انتشار گزارش‌ها و صورت‌های مالی خود به صورت دوره‌ای، محیطی امن برای سرمایه گذاری است.
 
3) سرعت نقد شوندگی: یکی از مهم ترین نکات در سرمایه گذاری، سرعت نقد شوندگی دارایی ها در آن بازار است و بازارسرمایه به دلیل امکان نقد شوندگی مناسبی که برای سرمایه گذار دارد می‌تواند یکی از گزینه های جذاب برای سرمایه گذاری باشد.
 
4) حفظ سرمایه در مقابل تورم: با توجه به پتانسیل ها و ویژی های بازار های سرمایه‌ای، هر کدام به نحوی امکان بیمه کردن سرمایه را در مقابل تورم به سرمایه‌گذار می‌دهند که با توجه به صنایع و شرکت های زیادی که در هر بخش از این بازار مشغول به فعالیت هستند، این امکان به راحتی برای سرمایه گذاری افراد فراهم است تا با انتخاب سهام درست سرمایه خود را در برابر تورم حفظ کنند.
 
5) امکان سرمایه گذاری با حداقل سرمایه: یکی از نکات قابل توجه بازار سرمایه این است که امکان سرمایه گذاری با حداقل میزان سرمایه را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کند (درحال حاضر حداقل میزان خرید در بورس و فرابورس 500 هزار تومان و در بازار پایه 5 میلیون تومان است) این در حالی است که برای شروع یک کسب و کار به سرمایه های به مراتب بالاتری نیاز است.

6) استفاده از معافیت های مالیاتی: مالیات یکی از اجزای مهم در صورت مالی شرکت ها به حساب می‌آید، این امکان برای شرکت های پذیرفته شده در بورس فراهم هست تا از تخفیف ها و معافیت های درصدی مالیاتی استفاده کنند، همچنین سرمایه گذاران از مالیات بر آیدی سرمایه نیز معاف هستند.
 
 
مزایای سرمایه گذاری در بورس از دید اقتصاد کلان:
 
سرمایه گذاری در بورس از دید اقتصاد کلان نیز مزایایی به همراه دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می‌کنیم:

1. بورس به عنوان محلی برای انباشت سرمایه مازاد خانوار و بنگاه های اقتصادی ، نقش اساسی در رشد و توسعه اقتصادی و تامین مالی شرکت ها دارد.
2. مشارکت عمومی مردم برای سرمایه گذاری در بورس موجب فرهنگ سرمایه گذاری در جامعه می‌شود.
3. کنترل نقدینگی و تورم با استفاده از انتشار اوراق بدهی در بازار سرمایه.

 
 
ارکان بازار سرمایه:
 
1)شورای عالی بورس و اوراق بهادار: عالی‌ترین رکن بازار اوراق بهادار ایران است که تصویب سیاست‌های کلان این بازار را بر عهده دارد.
 
اعضای شورای عالی بورس و اوراق بهادار به شرح زیر است:

1. وزیر امور اقتصاد و دارایی(رئیس شورا)
2. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار(سخنگو و دبیر شورا)
3. وزیر صنعت، معدن و تجارت
4. رئیس کل بانک مرکزی
5. رئیس اتاق بازرگانی،صنایع،معادن و کشاورزی ایران
6. رئیس اتاق تعاون ایران
7. دادستان کل کشور یا معاون وی
8. یک نفر نماینده از طرف کانون ها
9. سه نفر خبره مالی(از بخش خصوصی،با مشورت تشکل های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران)
10. یک نفر خبره(از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیات وزیران برای هر بورس کالایی)

2)سازمان بورس و اوراق بهادار: یک موسسه عمومی غیر دولتی دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است که از محل کارمزد های دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس ها و دیگر درآمد ها اداره می‌شود.
 
3)شرکت بورس و اوراق بهادار تهران: بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می‌شود همچنین سهام بورس اوراق بهادار تهران در بورس تهران عرضه شده‌است.
 
4)شرکت فرابورس ایران: یکی از ارکان بازار سرمایه کشور ایران به ‌شمار می‌رود که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت مشغول است. فرابورس ایران به منظور توسعه بازارها و ابزارهای مالی و پوشش خلاءهای ناشی از نداشتن دسترسی بخش عمده‌ای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه تشکیل شده‌است.
 
5)شرکت بورس کالای ایران: بورس کالای ایران به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران می‌پردازد و راه‌اندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامه‌های پیش روی خود دارد.

6)شرکت بورس انرژی: یکی از بازارهای بورس ایران است که به منظور انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر آن‌ها با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان یکی از چهار بورس رسمی ایران و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد.
 
نهاد های مالی:
نهاد های مالی بنگاه‌ها، سازمان‌ها یا موسسات مالی هستند که نقش واسطه گری مالی را ایفا می‌کنند. وجود نهاد های مالی موجب افزایش سرعت گردش سرمایه افراد با هزینه کمتر نیز می‌شود که در نهایت با اجرا و پشتیبانی از امور مالی، این موسسات نقش مهمی در چرخه اقتصادی ایفا می‌کنند.
 
 
وظیفه نهادهای مالی در بازار سرمایه:
هر کدام از نهادهای مالی وظایف مختلفی دارند اما به طور کلی وظیفه نهاد های مالی فراهم آوردن شرایطی است تا انجام امور اقتصادی در بازار سرمایه، راحت تر صورت پذیرد. از دیگر وظایف این موسسات می‌توان به سرمایه گذاری با سرمایه افراد، حفظ ارزش و افزایش آن اشاره کرد.

انواع نهادهای مالی:

1. شرکت های کارگزاری: شرکت های کارگزاری رابط بین افراد با هسته معاملات بورس هستند. کارگزاری ها با دارا بودن سامانه های معاملاتی آنلاین و آفلاین، استیشن و آنلاین گروهی وظیفه ارسال سفارش های مشتریان به هسته معاملات بورس (شرکت مدیریت فناوری بورس تهران) را بر عهده دارند و به شما این امکان را میدهند تا بتوانید خرید و فروش سهام و دیگر اوراق بهادار در بازار سرمایه را انجام دهید.
2. صندوق های سرمایه گذاری: صندوق های سرمایه گذاری نهاد های مالی هستند که با جمع آوری نقدینگی سرمایه گذاران، بر روی انواع اوراق بهادار با توجه به نوع صندوق، سرمایه گذاری می‌کنند و هر فرد با توجه به میزان سرمایه اولیه در سود و زیان صندوق شریک می‌شود.
3. شرکت های سرمایه گذاری: سرمایه گذاران می‌توانند سرمایه خود را به این شرکت ها سپرده تا آن ها برایشان در بورس خرید و فروش کنند. این شرکت ها با توجه به اختیاراتی که قانون به آن ها داده است اجازه سرمایه گذاری در بورس را دارند و هر کدام از آنها با توجه به اساسنامه خود، خدمات خاصی را به مشتران ارائه می‌کند.
4. مشاوران سرمایه گذاری: مشاوران سرمایه گذاری به طور معمول اشخاص حقوقی هستند که دارای مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشند و پیوسته با بررسی وضعیت بازار و به دنبال دادن مشاوره های مالی درست و هوشمندانه به مشتریان خود هستند.
5. شرکت های تامین سرمایه: بانک های سرمایه گذاری که در ایران شرکت های تامین سرمایه نامیده می‌شوند یک موسسه مالی است که به افراد، شرکت ها و دولت ها کمک می‌کنند تا از راه تعهد پذیره نویسی، یا نمایندگی کارفرما در انتشار اوراق بهادار، به گرد آوری اوراق بهادار اقدام کنند. شرکت های تامین سرمایه همچنین می‌توانند خدمات مالی متنوع دیگری نیز به افراد و شرکت ها ارائه کنند؛ از جمله این خدمات عبارت‌اند از: مشاوره در زمینه ادغام و تملیک، بازارگردانی، انتشار ابزارهای مالی با درآمد ثابت و ...
6. بازارگردانان: بازارگردانان افراد حقوقی هستند که با در اختیار داشتن برخی از اوراق شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، روند حرکت آن‌ها در بورس را کنترل می‌کنند. این شرکت‌ها وظیفه دارند با اتخاذ تصمیم‌های درست و به موقع، از ایجاد نوسان در بازار سرمایه جلوگیری کنند.
7. شرکت های پردازش اطلاعات مالی: این شرکت‌ها اطلاعات صحیح و موثق را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند تا به درستی بتوانند در بازار سرمایه حضور داشته باشند. اطلاعات مالی جامع، سبب می‌شود سرمایه‌گذاران بتوانند آینده یک شرکت را بر مبنای شرایط گذشته و حال حاضر آن بررسی کرده و سپس نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند.
8.  موسسه رتبه بندی اعتباری: رتبه‌سنجی یا رتبه‌بندی اعتباری روشی برای سنجش اعتبار ریسک اعتباری است که توسط آژانس‌های سنجش اعتبار درباره اعتبار شرکت‌ها، دولت‌ها، نهادها، سازمان‌های دولتی، موسسه‌های مالی و بنگاه‌های اقتصادی، اعلام می‌شود. رتبه‌بندی در حقیقت مبانی لازم را برای مقایسه ریسک اعتباری یک بنگاه اقتصادی با بنگاه‌های اقتصادی دیگر فراهم می‌سازد.
9. شرکت سپرده گذاری مرکزی: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یکی از نهادهای اصلی بازار سرمایه ایران است که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند. این شرکت به دنبال تفکر تضمین امنیت و کارآمدی بازار اوراق بهادار ایران از طریق توسعه و بهینه سازی ساز و کار تسویه معاملات اوراق بهادار با تمرکز بر افزایش کارایی، کاهش ریسک و کاهش هزینه‌های پایاپای و تسویه وجوه معاملات با رعایت قوانین و مقررات کشوری است.

 
 
نحوه دریافت کد بورسی:

شروع روند فعالیت در بازار سرمایه با پیدا کردن یک کارگزاری و گرفتن کد بورسی آغاز می‌شود. بعد از انتخاب کارگزاری مد نظر باید احراز هویت اینترنتی انجام دهید و در سامانه سجام نیز ثبت نام کنید.
امروزه در فرآیند ثبت نام کارگزاری ها، احراز هویت اینترنتی(غیر حضوری) و همین طور به طور مستقیم ثبت نام سامانه سجام نیز انجام می‌شود و نیاز نیست به صورت جداگانه در سامانه سجام این فرآیند طی شود.
سامانه سجام(سامانه جامع اطلاعات مشتریان) یکی از سامانه های مربوط به شرکت سپرده گذاری مرکزی است که تحت نظارت سازمان بورس فعالیت می‌کند، در صورتی که یک کارگزاری امکان ثبت نام مستقیم در سامانه سجام را نداشت، با مراجعه به وبسایت سجام می‌توانید ثبت نام خود را انجام دهید.
در نهایت فرآیند تکمیل ثبت نام در کارگزاری منتخب خود را انجام می‌دهید و کارگزار نیز به درخواست شما جهت دریافت کد بورسی را به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارسال می‌کند و کد بورسی شما از سمت این شرکت صادر می‌شود.

انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس:
علاقه مندان به حوزه بازار سرمایه از دو طریق امکان سرمایه گذاری در این بازار برای آن ها فراهم است.

1. سرمایه گذاری مستقیم(بدون واسطه): روش اول برای فعالیت در بازار سرمایه، روش سرمایه گذاری مستقیم است؛ در این روش شما از طریق اینترنت و با استفاده از سامانه های معاملات آنلاین می‌توانید اقدام و خرید و فروش کنید. روش مستقیم مخصوصا برای افرادی که از تجربه و دانش فنی کافی در حوزه بازار های مالی برخوردار نیستند، ریسک زیادی را به همراه دارد و برای موفق شدن از این طریق، نیاز به مطالعه، صرف زمان، یادگرفتن روش های تحلیلی و کسب تجربه کافی است.
2. سرمایه گذاری غیر مستقیم(با واسطه): روش دوم برای فعالیت در بازار سرمایه، سرمایه گذاری غیر مستقیم است که از طریق صندوق های سرمایه گذاری و شرکت های سبدگردان انجام می‌شود. شما می‌تواند باتوجه انتظار خود از کسب بازدهی در بازار، یکی از انواع صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های سهامی و یا مختلط و ... را انتخاب کنید و با بررسی وضعیت آن ها در سنوات گذشته، اقدام به سرمایه گذاری در یکی از آن ها کنید.

 
برای سرمایه گذاری غیر مستقیم حتی می‌توانید با سپردن سرمایه خود به یکی از شرکت های سبدگردانی و انجام مشاوره، مدیریت دارایی خود را به آن ها بسپارید و با توجه به تیم های مدیریتی شرکت های سبدگردانی که وظیفه مدیریت سرمایه، کنترل ریسک و کسب بهترین بازدهی را بر عهده دارند از مزایای بازار سرمایه بهره‌مند شوید.